Cất vó
Mỗi lần xem chương trình “Cuộc sống thường ngày” trên VTV1, được lướt qua bao miền quê với cuộc sống giản dị ,thân thuộc, tôi lại ao ước có một chuyến trở về chốn xưa để thử lại cái cảm giác đi cất vó sớm mai. Hồi ấy, tôi sơ tán về Thạch Thất –Hà Tây. Nhà mà tôi ở nhờ khá thuận lợi về nhiều mặt. Bác chủ nhà tên là Toàn.Thích nhất là bác có đứa con gái trạc tuổi tôi, nên rất tiện cho việc “buôn dưa” vốn là cái thói chẳng hay ho gì của tụi con gái chúng tôi. Đứa con gái ấy tên Xoan. Tôi thấy tên nó lạ ,nhưng cũng chẳng hỏi làm gì ngoài cái sự hiểu lơ mơ rằng tên nó là tên một loài cây có trong các câu chuyện cổ tích, và là loài cây tôi cũng đã thấy trên các con đường làng, thế thôi. Xoan là một đứa bạn rất dễ mến. Nó cởi mở và thân thiện. Hình như nó chưa bao giờ khó chịu với những câu hỏi rất ngố của tôi về cuộc sống quá ư lạ lẫm nơi thôn dã. Nó giải thích cho tôi bao nhiêu lần lá mướp với lá bí khác nhau như thế nào, thế mà tôi vẫn không phân biệt được cũng như cứ nhầm lẫn quả bí xanh với quả bầu. Điều này khiến thằng Tiến, em trai nó (thua nó có 1tuổi) nhiều lần lườm nguýt, khó chịu khi nghe tôi cứ bầu với bí mãi. Cái Xoan rất hay mắng át em nó khi có thái độ ấy với tôi và với “quân sơ tán” lóng ngóng, vụng về.Tôi với nó có rất nhiều kỉ niệm, không biết bây giờ ở nơi nào đó xa lơ xa lắc kia với ngần ấy thời gian trôi qua, nó có còn nhớ không, vì nó rất vô tư. Nó hay cười và hay quên lắm! Tôi nhớ nhất cái lần tôi năn nỉ nó cho tôi đi cất vó với nó. Nó đồng ý nhưng sợ ba tôi la (Cơ quan ba tôi chuyển một bộ phận về Thạch Thất làm việc) nên hai đứa chỉ ra hiệu ngầm với nhau. Việc này phải chuẩn bị từ hôm trước. Tối đó, tôi với nó sậm sụi làm thính (rang cám gạo cho thơm làm mồi) bỏ vào một cái lọ thuỷ tinh . Nó làm rất khéo, tôi chỉ đủn rơm vào bếp cháy cho vui mắt, thoả thích là chính. Rồi nó đi chuẩn bị vó.Vó của nhà nó nho nhỏ thôi, làm bằng vải màn hình vuông, cỡ 45x45 cm, hai nan tre vót mỏng uốn cong bắt chéo buộc bốn góc vải chắc chắn. Nó chọn các chiếc vó lành lặn xếp lại một chỗ, để sáng dậy chỉ việc xách đi cho nhanh (những chiếc thủng lỗ chỗ thì nó để riêng và tôi nghe nó lẩm bẩm sẽ vá khi rảnh rỗi). Tôi nhìn nó chuẩn bị dụng cụ mà tưởng như nó là một người lớn hơn tôi rất nhiều, dù nó vẫn vừa làm, vừa trò chuyện vui vẻ. Tôi cũng muốn giúp nó, nhưng chẳng biết cách, nên nó bảo tôi cứ để nó làm cho nhanh. Đêm đó tôi trằn trọc chỉ mong sao trời mau sáng để tôi với nó lên đường. Tờ mờ sáng tôi nghe nó rón rén, lịch xịch tấm liếp cửa là tôi bật dậy. Nó cho tôi đeo lọ thính bên hông, nhìn là biết ngay là lính mới tò te. Còn nó đeo cái giỏ tre thắt ở cổ , có nắp đậy như cái phễu, trông rất chuyên nghiệp. Mỗi đứa cầm 5 chiếc vó, đầu đội nón cời …rời nhà đi . Buổi sớm, sương còn mờ mịt,chưa rõ mặt người mà sao nó thấy ai cũng nhận ra và chào hỏi rất đúng ngôi thứ.Tôi lẽo đẽo theo nó mà không biết nó sẽ dừng ở chỗ nào. Nó đi chân đất rất nhanh, chốc chốc lại bảo tôi sắp đến rồi. Cuối cùng thì cũng đến đoạn mương nó cho là nhiều tôm tép mà không thuộc của riêng nhà ai. Nó bắt đầu thao tác đặt vó, rắc thính lượt đầu cho tôi xem, rồi lượt sau mới cho tôi làm để khỏi khỏi hao mồi. Sau đó tôi với nó ngồi trên bờ mương chờ. Lúc đó tôi lấy bánh lương khô ra mời nó ăn, nó có vẻ thích cái vị mặn mặn ngọt ngọt của thứ bánh ấy. Lần đầu tiên tôi kéo chiếc vó lên bằng một cái cần tre , tôi hồi hộp ghê lắm, nhưng chỉ vài con tép riu, cái Xoan cũng vét vào giỏ và động viên là nhấc hết mười cái là nhiều lắm. Và cứ thế hết lượt này đến lượt khác, chúng tôi say sưa mãi , khi giỏ tép cũng nằng nặng chúng tôi mới về. Chiến lợi phẩm ấy được nó phân chia rất công bằng. Tôi chế biến món tép với khế theo hướng dẫn của nó, hí hửng chờ ba về khoe. Ba tôi biết chuyện tôi đi cất vó với nó không xin phép (vì tôi nhát ké, không biết bơi, ổng đã bực mình, lại dính vào vụ ăn chia với nhà dân), ổng bắt để riêng bát tép trả lại chủ nhà. Hồi đó tôi trách ba tôi, sau mới thấy sự cảm thông cuộc sống của người dân lao động còn nhiều khó khăn của ba tôi thật là tế nhị ,sâu sắc. Cái vụ đi cất vó đã trở thành kỉ niệm không bao giờ quên trong tuổi thơ tôi những năm sơ tán vì chiến tranh. Chiến tranh có ác liệt thì niềm vui của tuổi thơ chúng tôi cũng không vì thế mà không xuất hiện trên chặng đường tôi đã đi qua.
Mỗi lần xem chương trình “Cuộc sống thường ngày” trên VTV1, được lướt qua bao miền quê với cuộc sống giản dị ,thân thuộc, tôi lại ao ước có một chuyến trở về chốn xưa để thử lại cái cảm giác đi cất vó sớm mai. Hồi ấy, tôi sơ tán về Thạch Thất –Hà Tây. Nhà mà tôi ở nhờ khá thuận lợi về nhiều mặt. Bác chủ nhà tên là Toàn.Thích nhất là bác có đứa con gái trạc tuổi tôi, nên rất tiện cho việc “buôn dưa” vốn là cái thói chẳng hay ho gì của tụi con gái chúng tôi. Đứa con gái ấy tên Xoan. Tôi thấy tên nó lạ ,nhưng cũng chẳng hỏi làm gì ngoài cái sự hiểu lơ mơ rằng tên nó là tên một loài cây có trong các câu chuyện cổ tích, và là loài cây tôi cũng đã thấy trên các con đường làng, thế thôi. Xoan là một đứa bạn rất dễ mến. Nó cởi mở và thân thiện. Hình như nó chưa bao giờ khó chịu với những câu hỏi rất ngố của tôi về cuộc sống quá ư lạ lẫm nơi thôn dã. Nó giải thích cho tôi bao nhiêu lần lá mướp với lá bí khác nhau như thế nào, thế mà tôi vẫn không phân biệt được cũng như cứ nhầm lẫn quả bí xanh với quả bầu. Điều này khiến thằng Tiến, em trai nó (thua nó có 1tuổi) nhiều lần lườm nguýt, khó chịu khi nghe tôi cứ bầu với bí mãi. Cái Xoan rất hay mắng át em nó khi có thái độ ấy với tôi và với “quân sơ tán” lóng ngóng, vụng về.Tôi với nó có rất nhiều kỉ niệm, không biết bây giờ ở nơi nào đó xa lơ xa lắc kia với ngần ấy thời gian trôi qua, nó có còn nhớ không, vì nó rất vô tư. Nó hay cười và hay quên lắm! Tôi nhớ nhất cái lần tôi năn nỉ nó cho tôi đi cất vó với nó. Nó đồng ý nhưng sợ ba tôi la (Cơ quan ba tôi chuyển một bộ phận về Thạch Thất làm việc) nên hai đứa chỉ ra hiệu ngầm với nhau. Việc này phải chuẩn bị từ hôm trước. Tối đó, tôi với nó sậm sụi làm thính (rang cám gạo cho thơm làm mồi) bỏ vào một cái lọ thuỷ tinh . Nó làm rất khéo, tôi chỉ đủn rơm vào bếp cháy cho vui mắt, thoả thích là chính. Rồi nó đi chuẩn bị vó.Vó của nhà nó nho nhỏ thôi, làm bằng vải màn hình vuông, cỡ 45x45 cm, hai nan tre vót mỏng uốn cong bắt chéo buộc bốn góc vải chắc chắn. Nó chọn các chiếc vó lành lặn xếp lại một chỗ, để sáng dậy chỉ việc xách đi cho nhanh (những chiếc thủng lỗ chỗ thì nó để riêng và tôi nghe nó lẩm bẩm sẽ vá khi rảnh rỗi). Tôi nhìn nó chuẩn bị dụng cụ mà tưởng như nó là một người lớn hơn tôi rất nhiều, dù nó vẫn vừa làm, vừa trò chuyện vui vẻ. Tôi cũng muốn giúp nó, nhưng chẳng biết cách, nên nó bảo tôi cứ để nó làm cho nhanh. Đêm đó tôi trằn trọc chỉ mong sao trời mau sáng để tôi với nó lên đường. Tờ mờ sáng tôi nghe nó rón rén, lịch xịch tấm liếp cửa là tôi bật dậy. Nó cho tôi đeo lọ thính bên hông, nhìn là biết ngay là lính mới tò te. Còn nó đeo cái giỏ tre thắt ở cổ , có nắp đậy như cái phễu, trông rất chuyên nghiệp. Mỗi đứa cầm 5 chiếc vó, đầu đội nón cời …rời nhà đi . Buổi sớm, sương còn mờ mịt,chưa rõ mặt người mà sao nó thấy ai cũng nhận ra và chào hỏi rất đúng ngôi thứ.Tôi lẽo đẽo theo nó mà không biết nó sẽ dừng ở chỗ nào. Nó đi chân đất rất nhanh, chốc chốc lại bảo tôi sắp đến rồi. Cuối cùng thì cũng đến đoạn mương nó cho là nhiều tôm tép mà không thuộc của riêng nhà ai. Nó bắt đầu thao tác đặt vó, rắc thính lượt đầu cho tôi xem, rồi lượt sau mới cho tôi làm để khỏi khỏi hao mồi. Sau đó tôi với nó ngồi trên bờ mương chờ. Lúc đó tôi lấy bánh lương khô ra mời nó ăn, nó có vẻ thích cái vị mặn mặn ngọt ngọt của thứ bánh ấy. Lần đầu tiên tôi kéo chiếc vó lên bằng một cái cần tre , tôi hồi hộp ghê lắm, nhưng chỉ vài con tép riu, cái Xoan cũng vét vào giỏ và động viên là nhấc hết mười cái là nhiều lắm. Và cứ thế hết lượt này đến lượt khác, chúng tôi say sưa mãi , khi giỏ tép cũng nằng nặng chúng tôi mới về. Chiến lợi phẩm ấy được nó phân chia rất công bằng. Tôi chế biến món tép với khế theo hướng dẫn của nó, hí hửng chờ ba về khoe. Ba tôi biết chuyện tôi đi cất vó với nó không xin phép (vì tôi nhát ké, không biết bơi, ổng đã bực mình, lại dính vào vụ ăn chia với nhà dân), ổng bắt để riêng bát tép trả lại chủ nhà. Hồi đó tôi trách ba tôi, sau mới thấy sự cảm thông cuộc sống của người dân lao động còn nhiều khó khăn của ba tôi thật là tế nhị ,sâu sắc. Cái vụ đi cất vó đã trở thành kỉ niệm không bao giờ quên trong tuổi thơ tôi những năm sơ tán vì chiến tranh. Chiến tranh có ác liệt thì niềm vui của tuổi thơ chúng tôi cũng không vì thế mà không xuất hiện trên chặng đường tôi đã đi qua.
Ảnh minh hoạ
