DAY DỨT, ÁM ẢNH... NGUYỄN NGỌC TƯ

Giá có thời gian cà kê cùng nhóm mi ni nào đó bên ly café, chắc sẽ thú vị hơn về nhiều chủ đề. Đành độc thoại qua blog về một sự day dứt, ám ảnh : giọng văn Nguyễn Ngọc Tư!

Có thể nói văn phong Nguyễn Ngọc Tư như một hiện tượng trên văn đàn Việt Nam ở “thì” hiện tại.

Không phải vì sinh sau đẻ muộn, khi cuộc chiến đã im tiếng súng mà tác giả trẻ này không khai thác đề tài chiến tranh! Mà cô muốn dùng ngòi bút của mình khai thác thế giới nội tâm con người trong cuộc tranh đấu vật vã của số phận trước thử thách của cuộc sống nghiệt ngã đầy biến động.

Cũng không phải cô dùng cái giọng ca ngợi cuộc sống mới tươi đẹp khi Đất nước hoà bình một cách phẳng lặng, đơn chiều như vẫn thường thấy ! Mà mỗi tình tiết sự việc của cô cứ lách vào những ngõ ngách tận cùng trong cái cuộc sống của thời mở cửa – “gió lành tràn vào, cả gió độc cũng ùa theo”. Khi mà chủ thể con người chưa tương thích với những thiết kế thượng tầng vô hình.

Và cây bút ấy cũng không đồ lên dấu vết nghệ thuật mà nhiều tay viết chuyên nghiệp đã định vị. Phong cách Nguyễn Ngọc Tư mang dấu ấn cá nhân rõ nét. Nó không gây dị ứng như kiểu văn dịch nửa mùa, cũng không gây đột biến khi sắp xếp câu chữ đủ để người ta gấp cuốn sách lại mà biết rằng mình vừa gặp Nguyễn Ngọc Tư chứ không phải một người hao hao nào đó!

Tóm lại, chỉ có thể gói gọn rằng : giọng kể Nguyễn Ngọc Tư đầy day dứt, ám ảnh.

Nữ văn sĩ này chỉ xoáy vào chi tiết, sự việc mà kể. Không dài dòng, nhấn nhá miêu tả lớp lang. Mạch kể liên tục triền miên. Đọc mà thấy vốn sống ngồn ngộn. Phải chăng Tư đã trải qua một thực tế quá khắc nghiệt, những gì mà cô chứng kiến quá trớ trêu? Hay sáng tạo của cô quá siêu phàm?

Trở đi trở lại trong các truyện ngắn của Nguyễn Ngọc Tư là hình ảnh những dòng sông ăm ắp kỉ niệm, nguồn sống lâu đời của dân cư ven bờ ,giờ mang nặng trên mình những mảnh đời éole, không còn đất để quay về, những cánh đồng quê  đang bị thu hẹp bởi quá trình đô thị hoá! ở đó từ những người chân đất mắt toét giờ cũng có thể học đòi, dối gian, lăng loàn, mánh khoé…để cho cũng những người dân gốc rạ, những con dân sông nước ấy phải chua chát, ngậm ngùi cho thế sự, nhân tình ,thế thái.

Trong tuyển tập những truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư, thì Cánh đồng bất tận lột tả sâu sắc trạng thái cảm xúc con người. Ở đó diễn ra tận cùng nỗi khốn khổ của phận người từ đứa bé gái lần đầu biết mình đã dậy thì mà túng lúng vì thiếu bàn tay chăm sóc, hướng dẫn của mẹ, ngược lại cô bé còn đau đớn nhận ra mẹ cô là người đàn bà vì bị lừa tình mà trở nên bội phản. Ở đó có cậu con trai bắt đầu trưởng thành biết oán trách, xấu hổ về mối hận tình của cha gây bao oan trái, có lúc cậu phải vùi dập dục vọng bản năng bằng cách đầm mình dưới sông suốt nhiều giờ. Và trong cái gia đình đó, người bố chỉ im lặng, lầm lũi , chất chứa nỗi niềm và toan tính khó lường. Ông thất vọng về người vợ vốn đảm đang, hiền dịu của mình mà hận đời, cuồng điên trả thù đời với những người đàn bà mà con ông thống kê: Cha tôi tính toán rất vừa vặn, sao cho vừa đủ yêu, vừa đủ đau, vừa đủ bẽ bàng, và bỏ rơi họ đúng lúc. Có người vừa bán xong cái quán nhỏ của mình. Có người vừa nói xong những lời dứt tình với chồng, con. Có người vừa phũ phàng chia xong gia sản,có cô gái sắp về nhà chồng,củi to củi nhỏ chất thành giàn ngoài chái…hết thảy đều cun cút tin và yêu. Cha mang họ đi một quãng đường vừa đủ để người ở lại nhìn rõ chân dung của sự bội phản, sau đó người đàn bà bị hắt lên bờ. Con đường quay về bị bịt kín.

Về cách hành xử của người cha – nỗi đau buồn, tủi nhục của người con, giọng kể tác giả cứ lạnh lùng, ráo hoảnh, khô khốc nhưng chính xác đến từng chi tiết nhỏ nhất.

Truyện đặt ra tình huống rồi giải quyết chặt chẽ theo luật nhân quả. Con gái người cha gieo gió để bây giờ nó phải gặt bão. Nó không thể tự cứu mình khi lũ côn đồ giờ trò đồi bại với nó trước khi người cha sức tàn lực kiệt đến cứu nó.

Cho dù kết thúc truyện là Là trẻ con đôi khi nên tha thứ lỗi lầm của người lớn ,thì sự ám ảnh của các tình tiết truyện không vì thế mà giảm đi.

Làng quê hiện lên qua cái nhìn của đứa con gái chịu quá nhiều tổn thương tinh thần, đói khát về vật chất, thật ảm đạm, xám xịt, bế tắc. Đàn bà hành nghề ở làng quê bám vào món tiền cắm câu đêm, tiền bán lúa, dừa khô, buồng chuối chín, có khi cả bằng tiền xoá đói giảm nghèo mà người đàn ông bất chấp cảnh vợ con nheo nhóc bu quanh nồi khoai luộc lúc nhập nhoạng nắng chiều để lao vào trò chơi giường chiếu.

Thử hỏi không day dứt sao được với những phận người, cuộc đời, trước những hệ luỵ tất yếu không tránh khỏi của một cuộc đổi thay về chất? Ở đó, làng quê đã xơ xác rồi mà dịch cúm gia cầm còn trớ trêu đến nỗi, nếu người khéo ăn nói ( mời anh Năm, người kiểm dịch, lai rai mấy con ) có lẽ các anh sẽ coi như không thấy không biết, nên không bắt chôn sống khi chúng đang giãy đành đạch trong bao.Còn chủ một đàn vịt bị tiêu huỷ thì sùi bọt mép chết trên miệng hố chôn vịt tay còn cầm cái chai đựng thuốc trừ sâu.

Không ám ảnh sao được về những con chữ biến hoá khi thì quá bạo liệt trước sự thật trần trụi, khi thì run rẩy như cố che đậy đau thương của kiếp người trôi dạt trên sông nước không biết sẽ dừng ở bến bờ xa lắc nào, khi mà sự xấu hổ trở thành xa xỉ của nhân vật trong những hành vi nhạy cảm nhất ?

Nguyễn Ngọc Tư cây viết trẻ mà giọng văn thật cứng cáp, bản lĩnh. Cô đã tạo được con đường đi cho mình và bước vững vàng trên con đường ấy, tự nhiên làm người đọc nhớ đến câu nói của Lỗ Tấn: Kì thật trên mặt đất làm gì có đường, người ta đi mãi thì thành đường thôi.