Dù có đi bốn phương trời... lòng vẫn nhớ về Hà Nội...

Những nămtháng sống ở Quảng Bị có rất nhiều kỉ niệm sâu sắc.Đợt sơ tán sau nữa và những lần xa nhà sau này cũng không để lại nhiều dấu ấn đến thế trong tâm trí mình.Về đó mình mới biết thế nào là cuộc sống của những người dân quê mộc mạc.Nhà bà Kim mà mình ở nhờ là một nhà thuộc loại khá giả.Nhà bà có sân phơi riêng ,có một cái ao, vườn rộng lắm,nhà ba gian ,phía trước có giậu che.nhà này thuộc loại nhà cổ. Cửa ra vào có bậc cao phải nhấc cao chân mới qua được, đứa nào láu táu thế nào cũng bị ngã,cửa nhiều cánh nhỏ đẩy nghiêng qua lại chứ không mở ra mở vào,Trong nhà có bộ tràng kỉ có vẻ nhiều thâm niên, bộ phản bà cho tụi mình mượn có ba tấm rất dày.Bây giờ chắc chỉ làm kiểm lâm mới có thôi.Bàn thờ nhiều thứ bậc và đủ bộ lệ nhất mà mình chưa thấy ở đâu có, ngoài các ngôi chùa.Nhà bà có một cái bể đựng nước mưa.Ngoài sân có một chum tương mà thỉnh thoảng bà đi vắng bọn mình thường múc trộm ăn cho nó đổi vị.Một cây rơm cũng chứa chất kỉ niệm với tụi mình.Đó là lần bà cho người chất rơm thành cây, bọn mình lăng xăng phụ giúp,sau khi xong việc mình bị mất một chiếc dép.Mãi về sau rút rơm nấu mới rơi dép ra,lúc ấy chiếc kia đã đi đời nhà ma rồi.Cái bể nước mưa nhà bà nếu “không có cái quân sơ tán” thì chắc là đủ dùng giáp mùa cùng với nước phụ ở ao.Chỉ vì “ cái quân cày đường nhựa” về đây nên nhà bà cái gì cũng tăng đến chóng cả mặt cả mày.Thỉnh thoảng bà bóng gió vài câu cũng đủ động đến lòng tự trọng của những đứa trẻ mới lớn như tụi mình.Thế là cái tuổi xương cốt đang phát triển như tụi mình phải è cổ ra khiêng nước để góp vào bể dùng chung .Tuy mỗi lần hai đứa khiêng chỉ có nửa thùng thôi nhưng eo ôi còn nặng hơn tất cả những gì sau này phải mang vác.Nếu hồi đó không phải lao động nặng thế chắc bây giờ chiều cao không chỉ khiêm nhường 1,62m ! Bà mong muốn việc này thì với cái thân ở nhờ như tụi mình phỉa hiểu là bà còn muốn điều khác.Ấy là vấn đề chất đốt.Rơm của bà cả đống nhưng rút góc nào vẹt đi góc đó là bà biết ngay cả khi không có mặt ở nhà.Bọn mình bắt chước mấy đứa trẻ ở thôn quê đi mót rơm cho bà chủ.Có thế thì bà mới vui vẻ lúc mình rút rơm của bà xào nấu mì sợi chứ.Lúc bà xay lúa bọn mình cũng góp tay vào cái cần để khởi động cối xay, bọn mình cũng thích mà bà cũng vui.Tối đến đứa nào đứa đó,xót, ngứa.Rồi từ đó mà hóa ghẻ, mới có câu “Hà Nội ăn chơi,về đây sơ tán cho nên ghẻ ruồi, ai có về đây, nhớ mua cho lọ thuốc ngứa,khi ngứa tôi bôi, bôi vào nó xót chết cha, thuốc để cạnh người khi nào ngứa lên thì bôi”. Việc nhà nông từ xay lúa ,giã gạo ,dần , sàng tụi mình đều được bà chủ cho mó tay vào thử hết rồi .Nhưng chả làm nên trò trống gì, vụng về và mất thời gian của họ thôi. Mình còn nhớ những lần máy bay địch gầm rít trên đầu, bom rơi, đạn nổ nghe đâu đó rất dữ dội ,bọn mình không ra hầm mà bắt chước bà chủ nhà chui xuống gầm bàn thờ.Mỏng manh quá mà sao yên tâm một cách kì lạ.Sau này mình còn nấp dưới một giàn mướp nữa mới liều chứ.Chiến tranh, may rủi ai biết mà lường! Lên chỗ sơ tán, mình vẫn phải tiếp tục đi học.Đi học ở trường làng nhưng lớp học toàn dân sơ tán.Đường đi xa đến mấy cây số chứ không ít.Mỗi lần đi qua nhà dân, bọn mình bị bọn trẻ cậy gần nhà ra bắt nạt.Thế là “hùm thiêng lỡ bước sa cơ cũng hèn”.Bị chúng nó bắt cống nộp đủ thứ, nếu không sẽ no đòn.Thôi thì bút chì màu,phấn màu, cục tẩy,bánh lương khô…cái gì cứu mạng được là nộp ráo.Ôi, tuổi thơ ơi sao mà thương quá! Hồi ấy bọn mình đã biết quá giang rồi .Thỉnh thoảng gặp chú bộ đội nào đi xe đạp không chở gì là nhờ đèo hộ một quãng.Sau này mới biết đó là những “lê anh nuôi”.Buồn cười nhất là cái kiểu nhờ chụp dựt trẻ con,miệng nói chân nhảy bừa lên xe, ngồi một bên,trẻ con ai nỡ đuổi.Hồi ấy nhảy xe sao tài thế không biết,bây giờ ngồi xe máy hai bên còn sợ chưa chắc! Lại nói đến qui định: đi học phải đội mũ rơm, cứ như bây giờ đi xe máy phải đội mũ bảo hiểm vậy.Cũng từ đó mà mình biết đan mũ rơm.Chỉ một bó rơm với một chiếc cặp ba lá trong hai ngày là có một chiếc mũ rơm chính hiệu.Vừa rồi nhớ kỉ niệm xưa, mình mới đan một chiếc để ngắm chơi.Ai nhìn thấy cũng thích nhưng để nói về nó thì không phải ai cũng biết.Mình thầm nghĩ giá như ai cũng từng gắn bó với nó như mình,thì mình sẵn sàng đan tặng làm kỉ niệm. Thế rồi cuộc chiến tạm ngừng.Quân sơ tán lại kéo về Thủ đô.Bọn mình ngồi trên chiếc xe tải ,mình bị say xe,khóc gọi “má ơi con chết mất”.Về đến nhà con chó Giôn nhảy chồm lên mừng chủ.Cuộc ra đi và trở về lần thứ ba chấm dứt.Nhưng đó chưa phải lần cuối cùng. Dù có đi bốn phương trời / lòng vẫn hướng về Hà Nội/ Hà Nội của ta/ Thủ đô yêu dấu /Một thời đạn bom/ Một thời hòa bình…